Elke week liggen er 25 patiënten met enorm overgewicht voor een maagverkleining op de versterkte operatietafel in het Arnhemse Rijnstate ziekenhuis. Ze wegen 130 kilo, soms zelfs het dubbele, en afvallen lukt niet. Chirurg in opleiding Edo Aarts (32) wilde weten welke ingrepen het beste werken en wat er nog te verbeteren valt. Want het aantal mensen in Nederland met extreem overgewicht, nu 350.000, neemt schrikbarend snel toe.

Werkt zelfs een maagverkleining niet altijd?

„Gemiddeld verliest iemand 70 procent van zijn gewicht. Daarmee verdwijnen ook de bijkomende ziekten, zoals hoge bloeddruk en suikerziekte. Helaas werkt het niet voor iedereen. Mensen moeten, met professionele hulp, hun levensstijl veranderen. Als je de hele dag chocoladerepen blijft eten, kom je toch weer aan. Vooral na het plaatsen van een maagband, die de ingang van de maag vernauwt, zien we vaak problemen. Dan halen we die weg en doen we een maagverkleining. Dat kan een gastric sleeve zijn, waarbij we van de ballonvormige maag een klein buisje maken. Of een gastric bypass, waarbij we een klein maagje maken en een stuk van de dunne darm omleggen, zodat er minder voedsel opgenomen wordt.”

Krijgen mensen daarna nog wel genoeg voedingsstoffen binnen?

„Het klinkt gek, maar bijna alle mensen met overgewicht zijn om te beginnen al ondervoed. Ze eten vaak heel ongezond. En dan neemt na de operatie hun lichaam vitaminen en mineralen ook nog minder goed op. Wij hebben een vitaminepil gemaakt die de tekorten optimaal aanvult. Daar zit 140 keer de dagelijkse hoeveelheid vitamine B12 in, en vijf keer zoveel ijzer, omdat daar na een darmomlegging veel minder van wordt opgenomen. Andere vitaminen moeten juist lager gedoseerd worden. Dankzij dit preparaat komt een kwart minder patiënten na de operatie terug met klachten over moeheid, tintelingen en haaruitval. In Europa gebruiken nu al 40.000 patiënten het.”

Hoeveel moet je per dag wel niet eten om zo zwaar te worden?

„Dat kun je gewoon uitrekenen. Een kilo vet bestaat uit 9.000 kilocalorieën. Om één kilo per jaar aan te komen moet je dus per dag ongeveer 25 kilocalorieën meer eten dan de pakweg 2.000 die je verbrandt. Eet je elke dag 1.000 kilocalorieën te veel, één pizza of vier chocoladerepen, dan heb je er aan het einde van het jaar 40 kilo bij. Deze mensen eten soms nog veel meer. Dat komt bijna nooit door een genetische afwijking. Wel kan er verschil zijn in hoe goed iemand calorieën verwerkt. De bacteriën in de darm spelen daarbij een belangrijke rol.”

Wat boeit u aan deze zwaargewichten?

„Met deze operatie geneest een patiënt van de ziektes die hij heeft, dat lukt met medicijnen niet. En het is onbeschrijfelijk als ik patiënten een half jaar na de operatie terug zie. Ze zijn soms wel veertig kilo afgevallen, ze hebben een heel ander uiterlijk, dragen andere kleren, ze kunnen weer zelf lopen. Ik ken ze vaak niet meer terug.”

Edo Aarts verdedigt zijn proefschrift “Results and complications of Bariatric Surgery” op vrijdag 9 mei om 10.30 uur aan de Radboud Universiteit Nijmegen

Verschenen op 5 mei 2014 in NRC Handelsblad en nrc.next