Sommige leghennen pikken hevig naar de veren van collega-kippen. De kale plekken en wonden die dit oplevert, lokken vredelievender hennen uit om ook te pikken. Soms zelfs tot het slachtoffer dood gaat. Hersen- en gedragsbiologe Marjolein Kops (1981) vergeleek het gedrag en het brein van kippen die doorgefokt waren tot fervente verenpikkers, met dat van dieren die juist weinig pikken.

Waarom is verenpikken nu ineens een probleem?

“De eierindustrie heeft tot voor kort vooral geselecteerd op kippen die veel grote eieren leggen. Dat heeft dieren opgeleverd die gevoeliger zijn voor stress uit de omgeving, en die dat uiten met hevig verenpikken. Dat hebben we nooit geweten, omdat de hennen altijd in kooien van legbatterijen zaten. Nu dat is afgeschaft, met goede redenen, leven legkippen in grote groepen, en begint hun karakter een probleem te vormen. Zeker als straks in 2018 het afknippen van scherpe snavelpunten wordt verboden.”

En die selectie op grote eieren verandert ook het kippenbrein?

“Ja, op jonge leeftijd al. Jonge kuikens die veel verenpikken, hebben minder van de boodschapperstoffen dopamine en serotonine in hun brein dan kuikens die weinig verenpikken. Als ze volwassen zijn, draait dit om. Dan hebben de veelpikkers juist meer van die twee stoffen in hun brein. Met een speciale proefopstelling kon ik in het brein van levende dieren de afgifte van signaalstoffen gedurende de dag meten. Vooral in hersengebieden die emoties en de motoriek regelen, zag ik die verschillen. Dat komt overeen met hun gedrag: de veelpikkers zijn veel beweeglijker en gevoeliger voor stress.”

Kan de boer die felle pikkers niet gewoon uit de ren halen?

“In de praktijk is dat lastig. Er zijn boeren die tienduizenden kippen bijeen hebben in een stal. Het enige waaraan je kunt zien dat er een verenpikker is, is de schade aan andere dieren. De hennen alleen een groter hok geven helpt ook niet, er zijn veel meer dingen die verenpikken in de hand werken.”

Ze zouden vanaf nu door kunnen gaan met die kalmere kippen?

“Fokkerijen proberen dieren al te selecteren op weinig verenpikken en toch een hoge productie. Maar je kunt een kip nooit weerhouden van het verenpikken. Het zit nu eenmaal in de kip. In die gefokte lijn van kippen met weinig aanleg voor pikken zitten toch hennen die wel verenpikken. En omgekeerd, bij de veelpikkers beginnen ook niet alle hennen met verenpikken. We moeten uitzoeken wat maakt dat een dier daadwerkelijk gaat pikken.”

Maak je door je kippenonderzoek ook andere keuzes in de supermarkt?

“Ik kies in een winkel de middelgrote eieren. En biologisch als dat kan. Groter is niet altijd beter, vooral niet voor het dier.”

Marjolein Kops verdedigt haar proefschrift “Feather pecking and monoamines – a behavioral and neurobiological approach” op woensdag 9 april 2014, om 16.15 uur aan de Universiteit Utrecht.

Verschenen in NRC Handelsblad/nrc.next op 7 april 2014