Werd Mathilde niet op haar elfde uitgehuwelijkt aan de veel oudere hertog?

„Het huwelijk van Hendrik, hertog van Saksen en Beieren, met zijn eerste vrouw was ontbonden omdat er geen zoons waren. Ze hadden er wel één, maar die is van de commode gevallen en overleden. Toen deed zich de prachtige kans voor om te trouwen met een Engelse koningsdochter, Mathilde, de dochter van Hendrik de tweede. Hij hield er geen land aan over, maar wel aanzien, geld, en een strategische partner in oorlogsvoering.”

En dat kwam de hertog goed uit?

„Hij had een enorm gebied onder zijn hoede, de helft van het Heilige Roomse Rijk. Hij probeerde dat steeds uit te breiden ten koste van andere hertogen en bisschoppen. Toen die protesteerden bij de Duitse keizer is het gezin naar Engeland verbannen. Uiteindelijk mocht hij weer terugkeren. Hij bond direct de strijd weer aan.”

Wat vertelde het Roelandslied je over Mathilde?

„Mathilde hield van dichtkunst. Ze kende, of bezat, de Franse tekst van het Roelandslied, over de heldhaftige ridder Roeland. Die was in het Anglo-Normandische rijk van haar ouders onder de hoge adel bekend. Ze heeft als tussenpersoon opgetreden bij de vertaling van die Franse tekst naar een Duitse versie. En ik vermoed ook dat zij ervoor heeft gezorgd dat de drie vrouwen die in het verhaal voorkomen, een prominentere rol kregen dan in de vroegste Franse tekst. In de Duitse vertaling wordt een vrouw duidelijk bestempeld als iemand die regeert in naam van de zoon, iemand die overlegt met haar echtgenoot over wat de beste strategie voor onderhandeling of oorlogsvoering is.”

Had Mathilde zelf ook invloed op haar man?

„Ik heb niets gevonden dat er op wijst dat ze haar man in bed oorlogsadviezen influisterde, of zijn grote beslissingen beïnvloedde. Wel is er een kroniekschrijver die vermeld dat Mathilde één van de bisschoppen die Hendrik gevangen had gezet, voorziet van kostbare geschenken. Misschien probeerde ze glad te strijken wat haar echtgenoot misdaan had. Je kunt die schenkingen zien als diplomatieke middelen. Ik denk dus dat middeleeuwse vrouwen op allerlei manieren meer bijdroegen aan de heerschappij van hun man dan wij denken. Maar haar uiteindelijke taak was om kinderen voort te brengen. Dat heeft ze keurig gedaan.”

Jitske Jasperse verdedigt haar proefschrift ‘The many faces of Duchess Matilda: matronage, motherhood and mediation in the twelfth century’op 6 december 2013 om 11.00 uur aan de Universiteit van Amsterdam.